Nieuwsgierig
Nieuwsgierigheid is voor mij de onbevangen houding om iets te willen weten, leren, onderzoeken of achterhalen. Een belangrijk onderdeel daarvan is de onbevangenheid, die mis ik juist in het onderwijs compleet. Onbevangen ben je als je ergens vrij in stapt, niet wetend wat je precies te wachten staat, maar wel genoeg lef hebt om er in te stappen en het te uit te proberen of onderzoeken. Zonder een duidelijk gericht eindresultaat, met het vertrouwen dat het proces van zoeken en (misschien ook wel) iets vinden waardevol voor je is en je dus iets leert wat je daarvoor niet wist, kon of kende.
Ik geloof sterk dat elk mens van nature nieuwsgierig is, anders kun je namelijk niet ontwikkelen en leren. Kinderen leren (zichzelf) lopen, fietsen, lezen en schrijven, allemaal vaardigheden die ze eerst niet konden en toen de nieuwsgierigheid groot genoeg was (in de ideale situatie) op onderzoek uit gingen om te ontdekken of ze meer talenten hadden. Nieuwsgierig zijn is dus niet iets wat je mensen kunt aanleren, want het zit er al, het enige wat je kunt doen is het aan wakkeren en vooral het er onbegrensd laten zijn. Als nieuwsgierigheid niet begrenst wordt, groeit het vanzelf, eigenlijk net als alles in de natuur. 😉
Kritisch
Met een kritische houding bedoel ik het durven kijken naar, zien wat er werkelijk is (zonder filter van ego, groepsdruk of een roze bril) en daar naar leven, je daarover durven uitspreken en ervoor gaan staan. Durven kijken naar wat er echt gebeurt, maar zeker ook durven kijken hoe jij je daarbij voelt. Eerlijk en helder, door verschillende lagen heen, waarachtig en zuiver. Zonder oordeel, zonder eigen mening, zonder belang of ego, gewoon zien wat er is.
Kritiek wordt in onze samenleving beleeft als een hard woord, vanuit het hoofd, met meningen en keiharde feiten en cynische opmerkingen, om de ander onderuit te halen of op zijn nummer te zetten. Dat een kritische houding een negatieve bijsmaak heeft, komt vooral omdat we in een maatschappij leven waarin ‘dingen er niet mogen zijn’. Meestal is dat niet eens de grote boze buitenwereld die je dat verteld, maar ben jij diegene die jezelf verteld dat het niet klopt, niet waar is, dat jij niet in de positie bent om daar iets van te vinden, laat staan dat je, je (afwijkende) gevoel mag uiten naar…je baas, je vriendin, je ouders, je collega’s. Terwijl als datgene wat jij voelt en vind er wel mag zijn, geaccepteerd wordt en niet direct persoonlijk wordt gemaakt, dan is een kritische houding iets zijn waar je van kan leren, waar je juist door kan groeien en je ontwikkelen.
Een kritische houding, het uiten en naleven daarvan is voor mij een levenshouding die je zo zacht en hard kun maken als je zelf wilt. Als je kunt benoemen wat jij ziet, op een eerlijke, zuivere manier dan is dat niet hard, hoewel het soms pijnlijk kan zijn. Dit komt dan niet omdat je iets zegt wat niet waar is, maar omdat je iets zegt wat de moeilijk of niet leuk is om te horen of weten. De consequenties van een kritische levenshouding zijn dan ook aanzienlijk, daarom kiezen veel mensen ervoor om er niet voor te kiezen. Ook in onderwijs.
Analytisch
Als je dan een kritisch houding hebt gevonden, en durft te kijken en te voelen, dan is het nog zaak om ook te achterhalen wat je ziet of voelt. Daar komt het analytisch vermogen om de hoek kijken. Het begrijpen wat je meemaakt, ziet gebeuren, wat dat ene gevoel je wil vertellen of verschillende opties kunnen bedenken om een probleem op te lossen. Het heeft allemaal te maken met het vermogen, de vaardigheid om te analyseren, om uit te pluizen en te doorgronden. De wil en het vermogen om iets te doorgronden, echt het naadje van de kous te willen weten en geen genoegen te nemen met een half antwoord of een ‘volgens mij is dit het wel zo’n beetje’ is de essentie van analyse.
Om te analyseren zul je dus, net als bij een kritische houding, moed moeten tonen. Een kluitje in het riet is niet voldoende, je wilt gewoon echt weten wat er speelt, wat er gaande is of hoe iets is ontstaan. Creatief zijn, van de gebaande (doodlopende) paden af, iets anders bedenken dan de standaard oplossing en ook goed voelen wat wel en niet waarachtig is, zijn belangrijke zaken bij het analyseren van bijvoorbeeld je eigen gedrag. Wat als ik dit eens anders aanpak? Hoe zou ik het dan kunnen aanpakken en welke van die opties voelt voor mij het meest logisch en goed?
Als je analytisch vermogen ontwikkeld kijk je met een andere blik naar de wereld, je kunt met andere ogen naar andere lagen kijk waardoor je meer diepte ziet van zaken, daardoor vergroot je bewustzijn. Je kijkt makkelijker door zaken heen en ziet sneller wat er werkelijk speelt. Het geeft ook zelfvertrouwen en kracht dat je kunt benoemen waarom zaken (voor jou) zo zijn, je weet immers waar je het over hebt, want dat heb je aan een duchtige analyse onderworpen. In combinatie met een kritische houding ben je niet meer omver te blazen: je durft je uit te spreken en je weet waar je het over hebt.
De combinatie van deze drie begrippen is iets wat ik ieder mens gun. Dat je, je vrij voelt om te vragen en onderzoeken en het kunt zeggen als je iets niet begrijpt. Dat je als mens, als student, als professional of als moeder je durft uit te spreken en daar ook nog de juiste woorden voor weet te vinden. Niet om een ander klein te maken, maar juist om bij te dragen aan een situatie die nog fijner, beter, liefdevoller of opener is dan die eerder was. Dat je zelf echt begrijpt waar je het over hebt, dat je snapt wat er gebeurt en daar in misschien zelfs andere mensen in mee kan nemen om het ook te begrijpen. Niet om hun mening te veranderen, maar om hen te laten zien wat jij ziet, om bewustzijn te vergroten, zodat ze daar van kunnen leren…als ze nieuwsgierig genoeg zijn.
——